Popularność nawożenia roślin metodą zmiennego dawkowania na podstawie badań zasobności gleby w azot mineralny stale rośnie. Jest to bowiem skuteczny środek pozwalający na zwiększenie plonów dzięki optymalizacji nawożenia. Efektywne nawożenie azotowe to jeden z fundamentów nowoczesnego rolnictwa, w tym rolnictwa precyzyjnego i produkcji integrowanej. W kontekście pierwszego, wiosennego terminu aplikacji nawozów azotowych pojawia się jednak pytanie: czy warto stosować zmienne dawkowanie już na tym etapie, czy też jednolita dawka jest wystarczająca? Równocześnie coraz częściej mówi się o stosowaniu zmiennych dawek w drugim terminie, opierając się na wskaźniku NDVI, co rodzi pytania o sens precyzyjnego nawożenia na podstawie wiedzy o zasobności gleby w azot mineralny wczesną wiosną. Przyjrzyjmy się tej kwestii bliżej.
Dlaczego stosować zmienną dawkę azotu już w pierwszym terminie?
Pierwszy wiosenny termin nawożenia jest kluczowy dla roślin budzących się z zimowego spoczynku. To moment, gdy gleba zaczyna uwalniać azot mineralny w wyniku procesów mineralizacji, ale jego dostępność może być bardzo zróżnicowana na różnych fragmentach pola. Zmienna dawka nawozów w tym terminie ma na celu dostosowanie nawożenia do rzeczywistych potrzeb gleby i roślin.
Wymagane precyzyjne badanie zasobności gleby w azot mineralny w styczniu i lutym
To kluczowa sprawa. Aby móc podjąć właściwe decyzje odnośnie dawek nawożenia dla rzepaku i pszenicy w pierwszej dawce, musisz pozyskać precyzyjną i wiarygodną wiedzę o lokalnej zasobności gleby. Do tego celu idealnie nadaje się usługa NTrend gwarantująca mapę zasobności gleby w azot mineralny w terminie do 10 dni! Niektóre cechy tej usługi to:
- pobranie prób gleby z głębokości do 90 cm z podziałem na poszczególne warstwy
- miejsca poboru prób wyznaczone z uwzględnieniem stref zmienności glebowej
- przechowywanie pobranych prób glebowych w hermetycznych pojemnikach w temperaturze -20 stopni C
- dostarczenie prób glebowych do laboratorium w izolowanych pojemnikach w ciągu 24h od pobrania
- wyniki analizy zasobności po 7 dniach roboczych
- cyfrowe mapy nawożenia dla każdego rozsiewacza lub opryskiwacza
Precyzyjne uzupełnienie zasobów
Na słabszych stanowiskach rośliny mogą potrzebować większego wsparcia, by rozwijać się prawidłowo, podczas gdy w bogatszych fragmentach pola nadmiar azotu może być nie tylko zbędny, ale wręcz szkodliwy.
Optymalizacja kosztów
Precyzyjne dawkowanie pozwala uniknąć marnotrawstwa nawozu, co w obliczu rosnących cen środków produkcji jest kluczowe.
Ochrona środowiska
Niewłaściwe dawkowanie azotu może prowadzić do strat składnika – nie tylko przez wymywanie, ale również w wyniku jego przemian chemicznych, o czym szerzej w kolejnym punkcie.
Przemiany azotu – dlaczego nawożenie wymaga precyzji?
Azot w glebie jest niezwykle dynamicznym składnikiem, który podlega różnorodnym przemianom chemicznym i biologicznym. Te przemiany mogą prowadzić do strat, które wpływają zarówno na efektywność nawożenia, jak i na środowisko. Oto najważniejsze z nich:
- Denitryfikacja: Proces, w którym azotany (NO₃⁻) są przekształcane w formy gazowe, takie jak podtlenek azotu (N₂O) czy azot cząsteczkowy (N₂), które ulatniają się do atmosfery. Denitryfikacja zachodzi szczególnie intensywnie na glebach wilgotnych i ubogich w tlen.
- Wymywanie: Azotany są bardzo mobilne w glebie i łatwo przemieszczają się z wodą w głąb profilu glebowego, co prowadzi do ich strat w postaci zanieczyszczenia wód gruntowych.
- Amonifikacja i nitryfikacja: W procesie amonifikacji organiczne formy azotu są przekształcane w amoniak (NH₃), który w wyniku nitryfikacji przechodzi w azotany. Jednakże w warunkach zasadowych lub przy wysokich temperaturach amoniak może ulec ulotnieniu do atmosfery.
Precyzyjne nawożenie pozwala zminimalizować skutki tych zjawisk, ograniczając straty azotu i zapewniając, że większa jego część trafi do roślin.
Zmienna dawka w drugim terminie a wskaźnik NDVI
Często spotykanym argumentem przeciwko zmiennemu nawożeniu w pierwszym terminie jest twierdzenie, że prawdziwe różnice w potrzebach roślin stają się widoczne dopiero w drugim terminie. W tym czasie, dzięki wykorzystaniu wskaźnika NDVI (ang. Normalized Difference Vegetation Index) czy analizy biomasy, można lepiej ocenić stan odżywienia roślin i zastosować precyzyjne dawki nawozu.
Jednak czy oznacza to, że precyzyjne dawkowanie azotu w pierwszym terminie jest zbędne? Niekoniecznie. Wiele różnic w dostępności azotu w glebie ma charakter stały, wynikający z jakości gleby czy jej ukształtowania. Wczesne dostosowanie dawek pozwala uniknąć deficytów azotu w słabszych fragmentach pola i buduje fundamenty pod bardziej równomierny wzrost roślin, co z kolei ułatwia dalsze nawożenie w kolejnych terminach.
Ekonomia zmiennego nawożenia
Zmienne dawkowanie azotu wymaga inwestycji w technologie, takie jak mapy zasobności gleby czy analizy chemiczne. Na pierwszy rzut oka może się wydawać, że koszty te są wysokie, ale korzyści mogą przewyższać nakłady:
- Oszczędność nawozu: Lepsze wykorzystanie dostępnych zasobów oznacza mniejsze zużycie nawozów. Przy niestabilnym rynku cen płodów rolnych musimy cały czas zabiegać o to, aby każda wydana złotówka zwróciła się z jak najlepszym zyskiem w postaci plonu.
- Wyższy i bardziej wyrównany plon: Odpowiednie odżywienie roślin już od początku sezonu wpływa na ich rozwój i końcowy efekt.
- Zgodność z normami środowiskowymi: Precyzyjne nawożenie redukuje ryzyko przekroczenia limitów azotu w glebie i zanieczyszczenia środowiska.
Podsumowanie
Czy zmienne dawkowanie azotu w pierwszym terminie jest uzasadnione? Analizując dynamikę przemian azotu w glebie, różnorodność warunków polowych i dostępne technologie, można stwierdzić, że precyzyjne nawożenie już na tym etapie ma swoje zalety. Może nie być tak spektakularne jak stosowanie zmiennych dawek w drugim terminie z wykorzystaniem NDVI, ale pełni rolę fundamentu, który ułatwia dalsze zarządzanie nawożeniem w kolejnych etapach wegetacji. Pamiętać należy również, że tylko rośliny prawidłowo odżywione w całym okresie wegetacji są w stanie zrealizować swój potencjał plonotwórczy.
W nowoczesnym rolnictwie, gdzie liczy się zarówno plon, jak i minimalizacja wpływu na środowisko, precyzyjne podejście do nawożenia staje się standardem. Zmienne dawkowanie azotu wiosną, zarówno w pierwszym, jak i drugim terminie, stanowi klucz do efektywnego i zrównoważonego zarządzania uprawami, w tym rzepaku w 2025 roku.
